Ũhootani wa kĩambĩrĩria wa Judasi
1 Na rĩĩrĩ, Matathia arĩĩkia gũkua, mũũrũwe Judasi ũrĩa wetagwo na rĩĩtwa rĩngĩ Makabai akĩambĩrĩria gwathana ithenya rĩake.
2 Nao aariũ a nyina oothe arĩa maakoreetwo marĩ mwena wa ithe wao makĩmũteithĩrĩria kũhũũranĩra Isiraeli.
3 Agĩgĩtũũgĩria ngumo ya andũ aake.
Ta njamba agĩĩkĩra ngo gĩthũri eyoheete matharaita, agĩgĩkĩhũũrana mbaara
akĩgitĩra kambĩ na rũhiũ rwa njora.
4 Aahaanaga ta mũrũũthi ũkĩguĩma,
ta mũrũũthi mwĩthĩ ũkĩrarama ũnyiitĩĩte kĩndũ.
5 Agĩteng’era akĩrũnda andũ acio aaganu;
agĩkĩmemenda o kũmemenda andũ acio maathĩĩnagia andũ aake.
6 Nao andũ acio aaganu magĩĩkũnja nĩkũmwĩtigĩra
nao acio maarutaga mawĩra mooru magĩgĩturuurio
naake agĩgĩthiĩ na mbere kũhootana.
7 Agĩkĩraakaria athamaki aingĩ,
na agĩĩka ciĩko nyingĩ igĩkenia Aisiraeli,
naake ndaigana kũriganĩra;
egũtũũra araathimĩĩtwo tene na tene.
8 Agĩgĩtuĩkania matũũrainĩ ma Juda
akĩharagania ahooi mĩhianano oothe.
Agĩgĩtũma andũ a Isiraeli meehererwo nĩ maraakara.
9 Nayo ngumo yake ĩkĩhunja thĩ yothe
agĩgĩcookanĩrĩria arĩa oothe maarĩ hakuhĩ gũkua.
10 Hĩndĩ ĩyo Apoloni agĩcookanĩrĩria mbũtũ ya ita ya andũ a ndũũrĩrĩ, magĩĩturanĩra na gĩkundi kĩnene gĩa kuuma Samaria nĩguo mahũũrane na andũ a Isiraeli.
11 Rĩrĩa Judasi aamenyire ũhoro ũcio akiumagara akarũe naake, akĩhoota Apoloni akĩmũũraga; akĩũraga andũ aingĩ mũno a ndũũrĩrĩ, nao arĩa maatigarire makĩũra.
12 Nao marĩĩkia gũcookanĩrĩria indo iria maatahĩĩte Judasi akĩoya rũhiũ rwa njora rũrĩa rwarĩ rwa Apoloni, naake agĩtũũra athiaga mbaarainĩ naruo o nginya rĩrĩa aakuire.
13 Naake Seroni mũtongoria wa ita cia Siria arĩĩkia kũmenya atĩ Judasi nĩacookanĩrĩirie mbũtũ ya ita, ĩ na gĩkundi kĩa andũ aathĩki arĩa meehaarĩirie kũrũa matongoreetio nĩ we,
14 agĩkĩĩĩra atĩrĩ, “Rĩu nĩ hĩndĩ ngwĩgĩĩra igweta ũthamakiinĩ ũyũ wothe tondũ ngũhũũra Judasi na andũ aya aake matatĩĩaga watho wa mũthamaki witũ nginya ndĩmatoorie.”
15 Naake Seroni e hamwe na gĩkundi kĩa andũ mataatĩĩaga Ngai gĩa kũmũteithĩrĩria, magĩthooria Aisiraeli merĩhĩrie kuuma harĩ o.
16 Rĩrĩa aakuhĩrĩirie mwanyainĩ wa Bethi Horoni, Judasi akiumagara akarũe naake e na gakundi kaniini ga thigari.
17 Rĩrĩa thigari cia Judasi cionire mbũtũ ĩyo ya ita ĩgĩũka na kũrĩ o, makĩũria atĩrĩ, “Rĩu-rĩ, gakundi gaaka kaniini ũũ kangĩhota atĩa kũhũũrana na mbũtũ ya ita ĩigana ũũ? Ningĩ-rĩ, tũtirĩĩte kĩndũ mũthenya wothe o na kũnoga tũrĩ o anogu.”
18 Naake Judasi akĩmacookeria atĩrĩ, “Rĩu-rĩ, o na andũ aingĩ mahota kũhootwo nĩ andũ aniini, tondũ rĩĩrĩ, Mwathani ndoonaga ũcio ta arĩ ũndũ,
19 tondũ ũhootani uumaga na kũu igũrũ no ti ũndũ atĩ andũ nĩ aingĩ kana nĩ aniini.
20 Thũ ciitũ ciũkĩĩte na ũũru mũingĩ mũno, ikĩenda gũtũniina na gũkuua indo ciitũ, na kũũraga atumia aitũ na ciana ciitũ.
21 No ithuĩ tũrarĩrĩra mĩoyo iitũ o na ndini iitũ.
22 Nĩ ũndũ ũcio Mwathani nĩ we ũkũhoota thũ ciitũ, kwoguo tigaai gũciĩtigĩra.”
23 Judasi arĩĩkia kwaria o ro ũguo, we na thigari ciake magĩtharĩkĩra Seroni na thigari ciake, materĩgĩrĩire makĩmahũũra makĩmatooria.
24 Magĩcooka makĩmateng’eria magĩtoonyera mwanyainĩ wa Bethi Horoni, o nginya kĩaraganainĩ; makĩũraga arũme ta magana manaana (800). Nao arĩa maahonokire makĩũrĩra bũrũri wa Filisitia.
25 Kuumagia hĩndĩ ĩyo andũ makĩambĩrĩria gwĩtigĩra Judasi na aariũ a nyina, nao andũ a ndũũrĩrĩ arĩa maamathiũrũrũkĩirie makĩiyũrwo nĩ guoya.
26 Nayo ngumo yake ĩgĩkinyĩra mũthamaki Anitioku, nao andũ oothe mabũrũriinĩ moothe maaragia ũhoro wa Judasi na ũhootani wake.
Mũthamaki gũthuura Lisia atuĩke Barũũthi
27 Na rĩĩrĩ, rĩrĩa Anitioku aiguire ũrĩa gwatuĩkĩkĩĩte akĩraakara mũno. Agĩgĩathana mbũtũ ciake ciothe cia ita icemanie hamwe.
28 Thigari icio ciothe agĩcirĩha kuuma kĩgĩĩnainĩ gĩake mũcaara wa mwaka ũmwe, na agĩciĩra ciikare ciĩhaarĩirie nĩ ũndũ wa ũndũ o wothe ũrĩa ũngĩoneka.
29 Agĩcooka akĩmenya o rĩmwe atĩ kĩgĩĩna gĩake nĩkĩambĩrĩirie kũnyiihanyiiha. Ningĩ akĩmenya atĩ mbeeca iria ciarutagwo ta igooti nĩcianyiihĩĩte, tondũ bũrũri ndwaikarĩĩte wega nĩ ũndũ wa mathĩĩna marĩa we mwene eegĩĩrĩrĩire na kweheria mawatho marĩa maatũũraga me kuo kuuma tene.
30 Rĩu-rĩ, mũheanĩre wa iheeo wa Anitioku warĩ wa ũitangi ũkĩringithanio na wa athamaki arĩa maarĩ ho mbere ĩyo. Namo mahindainĩ macio akĩambĩrĩria kũnyiitwo nĩ kĩmako nĩ ũndũ wa kuona atĩ ndangĩhota gũthiĩ na mbere agĩĩkaga ũguo. Ningĩ o na nĩarĩĩkĩĩtie kuona atĩ ndangĩahotire kũhingia mahũthĩro marĩa maamũkoniĩ, na ũndũ ta ũcio nĩwekĩkĩĩte riita rĩmwe kana meerĩ.
31 Ũndũ ũcio ũgĩtũma athĩĩnĩke mũno, o nginya agĩciiria athiĩ Perisia akonganie mbeeca cia irĩhi rĩa magooti kuo nĩ geetha ooke na mbeeca nyingĩ.
32 Anitioku agĩgĩthuura Lisia mũndũ warĩ wa bata, waheetwo gĩtĩĩo gĩa gwĩtagwo “Mũndũ wa Mbarĩ ya Mũthamaki” atuĩke barũũthi wa kũmenyagĩrĩra maũndũ ma mũthamaki bũrũriinĩ wothe kuuma Farati kinya mũhakainĩ wa Misiri.
33 Mũthamaki agĩcooka akĩmũtua mũmenyereri wa mũũrũwe wetagwo Anitioku wa Gataano nginyagia rĩrĩa agacooka.
34 Agĩcooka agĩtua Lisia mũrũũgamĩrĩri wa njogu ciake, na nuthu ĩmwe ya thigari ciake. Ningĩ agĩcooka akĩmũtaara wega ũrĩa angĩendire gũikare, na mũno makĩria ũrĩa angĩendire atũũri a Judea na Jerusalemu meekwo.
35 Akĩmwatha akahũũrane na Ayahudi, na mũno makĩria arĩa maatũũraga Judea na Jerusalemu, aagithie wathani wao kĩene na awanange nĩguo matikaanaririkanwo hĩndĩ ĩngĩ.
36 Ningĩ akĩmwatha amatuunye mĩgũnda yao amĩhe ageni arĩa mangĩahotire gũtũũra kũndũ kũu guothe.
37 Naake mũthamaki agĩkĩoya nuthu ĩyo ĩngĩ ya thigari akiuma Anitiokia itũũra rĩrĩa inene rĩa bũrũri wake mwaka wa 147akĩringa rũũĩ rwa Farati agĩthiĩ atuĩkanĩirie bũrũri wa Mesopotamia.
Ũhootani wa Judasi
38 Naake Lisia agĩgĩthuura andũ atatũ a bata arĩa moĩkaine ta “Araata a Mũthamaki” akĩmatua atongoria a mbũtũ ya ita. Nao maarĩ Nikanori, Gorigia, na Putolemi mũrũ wa Dorimene.
39 Acio akĩmatua arũũgamĩrĩri a thigari cia magũrũ ngiri mĩrongo ĩna (40,000) na thigari cia mbarathi ngiri mũgwanja (7,000), akĩmaatha matharĩkĩre bũrũri wa Judea na mawanange biũ ta ũrĩa mũthamaki aathanĩĩte.
40 Na rĩĩrĩ, makiumagara na mbũtũ ciao ciothe, na makinya Emau makĩamba kambĩ yao kuo.
41 Na rĩĩrĩ gũkiuma gĩkundi kĩnene mũno kuuma Idumea na Filisitia gĩgĩĩtũũrania nao. Nao ahũũri a mbiacara maigua ũhoro wa hinya wa mbũtũ ĩyo ya ita magĩtoonya kambĩinĩ ĩyo makuuĩĩte nyororo, na mbeeca nyingĩ marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa kũgũra Ayahudi amwe ta ngombo.
42 Na rĩĩrĩ, Judasi na aariũ a ithe magĩkĩona atĩ maũndũ no gũthiĩ maathiaga na mbere magĩthũũkaga na atĩ, no gwakĩrĩrwo maakagĩrĩrwo nĩ mbũtũ cia ita ng’eni. O na ningĩ makĩmenya atĩ mũthamaki nĩathanĩĩte atĩ andũ oothe maniinwo biũ.
43 Nĩ ũndũ ũcio magĩkĩĩrana o eene atĩ meake rĩngĩ tondũ nĩmaanangĩĩtwo biũ, nĩguo magitĩre bũrũri wao o na Hekaarũ.
44 Nĩ ũndũ ũcio makĩũngana hamwe nĩguo mehaarĩrie kũrũa, na mahooe Ngai amateithie na amaiguĩre tha.
45 Jerusalemu gwatigĩĩtwo gwĩ gũtheri o ta werũ, gũtiarĩ mũndũ waingagĩra kana akoima kuo.
Hekaarũ nĩyathaahĩĩtio nĩ ageni,
nao andũ a ndũũrĩrĩ makamĩtua kĩraaro kĩao,
nao Aisiraeli magathirwo nĩ gĩkeno,
o na gũtiaiguagwo nyĩmbo ikĩinwo kuo.
46 Na rĩĩrĩ, Judasi na andũ aake magĩcookanĩrĩra magĩthiĩ maroreete Mizipa kũrĩa kwang’ethanĩire na Jerusalemu, nĩ ũndũ kũu Mizipa nĩkuo kwarĩ na handũ ha kũhooyagĩrwo nĩ Aisiraeli.
47 Mũthenya ũcio makĩĩhinga, makĩĩhumba nguo cia makũnia, makĩitĩrĩria mũhu mĩtwe yao na magĩtembũranga nguo ciao.
48 Ihinda ta rĩu andũ a ndũũrĩrĩ mangĩatuĩririe ũhoro kuuma kwĩ ngai ciao cia mĩhianano, no Aisiraeli mahumbũririe ibuku rĩa watho nĩguo matuĩrie wendi wa Ngai.
49 Hamwe na ũguo makĩreehe nguo cia athĩnjĩri Ngai, na maciaro maao ma mbere, o na gĩcunjĩ kĩao gĩa ikũmi, o na makĩreehe Anaziri arĩa mahingĩĩtie mĩĩhĩtwa yao.
50 Magĩgĩthaitha Mwathani makiuga atĩrĩ, “Mwathani, twagũthaitha ũtuonie ũrĩa tũgwĩka na andũ aya, na ũtuonie kũrĩa tũkũmatwara.
51 Na rĩu, Mwathani, Hekaarũ yaku nĩthaahĩĩtio na athĩnjĩri Ngai aaku nĩgũcakaya maracakaya marĩ na kĩeha.
52 Ningĩ andũ a ndũũrĩrĩ nĩmehaarĩirie gũtũniina, no wee nĩũũĩ mĩbango yao yothe ĩrĩa mabangĩĩte.
53 Rĩu Mwathani, tũngĩhota kũmeetiiria atĩa ũngĩaga kwarahũka ũtũteithie?”
54 Hĩndĩ ĩyo magĩkĩhuuha tũrumbeeta na makiugĩrĩria mũno.
55 Thuutha wa ũguo Judasi agĩkĩbanga thigari ciake ikundi cia ngiri ngiri (1,000), igana igana, mĩrongo ĩtaano ĩtaano, ikũmi ikũmi na o gĩkundi kĩarĩ na mũtongoria wakĩo.
56 Ningĩ o ta ũrĩa watho woigĩĩte, akĩĩra arĩa maakoreetwo mahikania, o na arĩa makoreetwo maaka nyũmba njerũ, o na arĩa maakoreetwo mahanda mĩthabibũ, o na iguoya mainũke.
57 Hĩndĩ ĩyo mbũtũ ĩyo ya thigari ĩgĩthiĩ ĩkĩohia na mwena wa kĩanda wa itũũra rĩa Emau,
58 na marĩ hau Judasi akĩmeera atĩrĩ, “Mwĩhaarĩriei kũhũũrana na mwĩyũmĩrĩrie! Rũũciũ rũũciinĩ mwĩhotore mũkahũũrane na andũ aya a ndũũrĩrĩ, o aya mehaarĩirie kũhũũrana na ithuĩ, nĩguo matũniine o na mamomore Hekaarũ.
59 Nĩ kaba gũkua tũkĩrũa handũ ha kuona rũũrĩrĩ rwitũ na Hekaarũ igĩthũũkio.
60 No Mwathani nĩeke ũrĩa ekuona kwagĩrĩire.”